Duurzaamheidsaspecten 

De agenda voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties telt 17 ‘Sustainable Development Goals’. Eén van deze doelstellingen is het terug-dringen van de klimaatverandering, waarbij het verlagen van de carbon footprint (CO2-uitstoot) een belangrijk thema is. Als sector die zich bezig houdt met voedselproductie kunnen wij als Voergroep Zuid middels het verlagen van onze carbon footprint samen met onze klanten bijdragen aan het terugdringen van de klimaat-verandering. Bijvoorbeeld door bij het voeren van dieren gebruik te maken van reststromen uit de voedingsmiddelenindustrie. 

Meer dan 80 procent van het grondstoffenpakket is inmiddels afkomstig uit Europa. Als lid van Nevedi neemt Voergroep Zuid ook haar verantwoordelijkheid in het verduurzamen van de aangekochte grondstoffen van verder weg. Bijvoorbeeld door alleen gecertificeerde soja in te kopen. Dit certificaat garandeert dat de soja niet geproduceerd is op grond welke recent is ontbost. Als bos en andere natuurlijke begroeiing wordt omgezet in landbouwgrond, komen er veel broeikasgassen vrij waarvan de koolstof soms al honderden jaren ligt opgeslagen. Bovendien komt bij het omzetten van bos naar landbouwgrond het plantaardig materiaal dat in de bodem zit in aanraking met zuurstof als de grond wordt omgewoeld. Dit materiaal gaat vervolgens rotten waarbij CO2 vrij komt.

Gezonde dieren groeien efficiënt

Voergroep Zuid werkt via haar integrale voeraanpakken continu aan het verder optimaliseren van de technische resultaten bij haar klanten. Ook dat heeft impact op het verlagen van de carbon footprint. Goed stalmanagement en een goed voerpakket zorgen voor gezonde dieren die goed groeien. Deze efficiëntere voerbenutting verlaagt de uitstoot van stikstof, fosfor en methaan per kg geproduceerde melk, vlees of eieren. 

Nergens in de wereld wordt varkensvlees zo efficiënt geproduceerd als in Nederland. Door de hoge voedingswaarde en de lage CO2-footprint is Nederlands varkensvlees een prima product om op een klimaatvriendelijke manier in je dagelijkse eiwitbehoefte te voorzien. Nederlands varkensvlees heeft een gemiddelde CO2-footprint van ongeveer 3,7 kg CO2-equivalenten per kg levend gewicht van een vleesvarken (Blonk, 2021). Daarmee ligt de footprint beduidend lager dan de footprint van varkensvlees in de rest van de wereld (6,1 kg CO2-equivalenten per kg product). Door de goede eiwitkwaliteit van varkensvlees heeft dit product een hogere voedingswaarde ten opzichte van bijvoorbeeld het soja-product tofu. Dit komt door het hoge aandeel eiwit in vlees en de heel gunstige aminozuursamenstelling van vlees.

Lage footprint varkensbedrijf Snelders

Voor het gesloten varkensbedrijf van Frans Snelders (460 zeugen en 4000 vleesvarkens) hebben we samen met milieuadviesbureau Blonk Consultants een CO2-footprint berekening uitgevoerd. Hierbij is gekeken naar de gehele productieketen tot en met de poort van de varkenshouderij. De resultaten zijn vervolgens vergeleken met de meest recente data van de gemiddelde Nederlandse varkensvleesproductie uit het CBS, KWIN en Binternet van WUR. Hieruit blijkt dat Snelders met 2,8 kg CO2-equivalenten per kg levend gewicht vleesvarken ruim 20 procent lager scoort dan het Nederlandse gemiddelde van 3,7 kg CO2-equivalenten per kg levend gewicht vleesvarken (Blonk 2021).

Frans Snelders legt uit dat de lage footprint het resultaat is van het gebruik van relatief veel bijproducten in het rantsoen en de investering in duurzame energie middels zonnepanelen. “De 1760 zonnepanelen op de staldaken hebben een bruto capaciteit van 528.000 Wp”, rekent de varkenshouder voor. “Maar het is vooral de inzet van de bijproducten wat een forse verlaging van de CO2-footprint geeft.” Op het bedrijf krijgen zowel de vleesvarkens als de zeugen brijvoer. Voor de zeugen bestaat het uit een brijvoer-rantsoen met 95% droogvoer en 5% stoommoes. De vleesvarkens krijgen een groter aandeel natte bijproducten met onder andere tarwegistconcentraat, stoommoes en broodmelange. Tarwegistconcentraat is een stabiele eiwitbron en kan deels eiwitrijke producten vervangen zoals soja. De biggen krijgen droogvoer. Met droogvoer van Voergroep Zuid wordt de basis gelegd voor een gezonde big die als vleesvarken top kan presteren. Snelders: “Met mijn biggen wil ik graag aan de veilige kant zitten. Hier staat het aantal biggen, bigkwaliteit en biggezondheid centraal. Daarmee leggen we de basis voor een heel efficiënte vleesproductie met brijvoer. Dit zien we onder andere terug in een laag antibioticagebruik en een scherpe voederconversie. En iets als speendiarree? Dat komt hier eigenlijk niet voor.” 

Visitekaartje

Voor Frans Snelders zijn er, naast het streven naar efficiëntie en een zo laag mogelijke carbon footprint, ook andere zaken waarmee hij zich als varkenshouder positief wil onderscheiden. “Ik vind het belangrijk om aansluiting te houden met de omgeving. Daarvoor is het goed om je als ondernemer te realiseren dat de uitstraling van je bedrijf voor de omgeving je belangrijkste visitekaartje is. Dat moet er dus zowel aan de voor- als aan de achterkant keurig bij liggen.” Een blik over het erf bewijst dat dit bij de familie Snelders perfect voor elkaar is. Het verraadt ook de nauwkeurigheid waarmee deze varkenshouder het bedrijf runt. Snelders: “Voor dit footprint-project is dat heel plezierig. Doordat ik de zaken op orde heb koste het mij namelijk niet heel veel moeite om alle benodigde data goed aan te leveren.”

Redenen om aan de footprint-berekeningen mee te werken zijn voor Snelders: inzicht krijgen in de werkelijke footprint van zijn varkens, leren hoe je de footprint kunt beïnvloeden en laten zien dat de footprint van varkensvlees helemaal niet zo slecht is als dat sommige organisaties roepen. Zeker niet als je deze afzet tegen de hoge voedingswaarde van vlees. Snelders: “Ik vind het goed dat Voergroep Zuid zich hier actief mee bezighoudt. Het geeft nieuwe inzichten en helpt om het echte verhaal te vertellen. Dat is iets waar wij als sector veel sterker in moeten worden.” 

Ondanks de toenemende maatschappelijk druk op de veehouderij kijkt Snelders met vertrouwen naar de toekomst van de varkenshouderij. Door onze daken in te zetten voor energieproductie geven we een goed voorbeeld aan de maatschappij. Dat geldt ook voor het transparant zijn over onze footprint. Dat geeft vertrouwen. Bovendien zullen we mee moeten met de ontwikkelingen in de maatschappij. Natuurlijk moet dit wel in alle redelijkheid gebeuren en moet er voor duurzame producten een eerlijke prijs worden betaald.” Varkensbedrijf Snelders is een mooi voorbeeld van een modern varkensbedrijf dat streeft naar een goed rendement in combinatie met zo duurzaam mogelijk produceren. 

Duurzaamheidskengetallen op het label

Vanuit het klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt om voeding op een maatschappelijk verantwoorde manier te produceren en dit ook inzichtelijk te maken voor de consument. Bij de productie van vlees komen broeikasgassen vrij, zoals CO2, methaan (CH4) en lachgas (N2O). Al deze gassen worden omgerekend naar CO2-equivalenten per kg product. Dit is de carbon footprint. Voergroep Zuid heeft besloten om de carbon footprint van haar varkensvoeders op het label te vermelden. Hierin vormen de gebruikte grondstoffen de basis, aangevuld met het energieverbruik van de mengvoerfabriek en het transport van grondstoffen tot op het boerenerf. Hiermee vermelden we belangrijke informatie richting de consument, vlees verwerkers en retailers. Naast de carbon footprint worden ook het percentage circulaire en het percentage Europese grondstoffen in het voer op het label vermeld.

Figuur 1: De carbon footprint (in kg CO2 eq. per kg levend gewicht geleverd vleesvarken) met bijdrage vanuit verschillende posten, van de varkensproductie in 2020 bij Snelders in vergelij-king met de referentie (LUC = Land Use Change, oftewel landgebruiksverandering).

Disclaimer:  De studie is door Voergroep Zuid, Frans Snelders en Blonk Consultants in alle zorgvuldigheid uitgevoerd. De studie is niet nogmaals extern gevalideerd/gereviewd conform gangbare footprint standaarden zoals de ISO 14040/14044.